Người bệnh nằm liệt trong thời gian dài dễ xuất hiện những vết lở loét trên da. Khởi đầu chỉ là những vùng da thâm tím, trầy trợt nhỏ, vết loét có thể lan rộng, ăn sâu rất nhanh nếu không được phát hiện kịp thời và chăm sóc đúng cách. Nguyên nhân gì gây ra những vết loét tỳ đè như vậy, hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
II. 5 nguyên nhân gây loét tì đè ở người nằm liệt
Loét tỳ đè là tổn thương da gây bởi áp lực đè ép kéo dài khi người bệnh giữ nguyên một tư thế. Lực tỳ đè gây bởi sức nặng cơ thể đóng vai trò chính trong việc gây ra thương tổn cho người bệnh. Bên cạnh đó, những yếu tố bên ngoài như lực ma sát, mầm bệnh vi khuẩn và cách vệ sinh cũng khiến vết loét càng thêm nặng.
1. Áp lực tỳ đè – nguyên nhân chính gây loét
Áp lực tỳ đè tác động tới nhiều phần trong cơ thể, trong đó chịu ảnh hưởng nhiều nhất là các mạch máu dưới da. Do bị đè ép, mạch máu biến dạng và thu hẹp, cản trở quá trình lưu thông bình thường của các tế bào máu và chất dinh dưỡng. Dinh dưỡng không thể đi tới các mô bên ngoài khiến chúng thiếu hụt “nguồn sống”, suy yếu dần và chết đi.
Dấu hiệu đầu tiên của những vùng mô chết là mảng thâm tím trên da của người bệnh. Loét do áp lực tỳ đè có thể bộc lộ từ ngoài vào trong hoặc từ trong ra ngoài. Tình trạng loét bên trong nguy hiểm hơn cả vì thường khó phát hiện để kịp thời xử lý. Khi da bắt đầu trầy trợt, vết loét bên trong đã rất nặng và khó phục hồi.
2. Lực ma sát giữa cơ thể với các yếu tố bên ngoài
Khi thay đổi tư thế hay di chuyển người bệnh, một số vùng da có thể chịu lực co kéo, ma sát với giường đệm, chăn gối. Đặc biệt, những vùng da chịu áp lực tỳ đè thường xuyên sẽ yếu ớt hơn bình thường và dễ bị trầy trợt. Với người nằm liệt, một tổn thương da không lớn như trầy trợt cũng có thể là khởi đầu cho vết loét tỳ đè nghiêm trọng.
3. Lực ma sát nội tại trong cơ thể
Cơ thể là một khối thống nhất được cấu tạo bởi nhiều cơ quan, bộ phận riêng biệt. Do nằm lâu và chịu lực đè ép, phần da người bệnh dễ dính chặt trên giường đệm bởi xúc tác là mồ hôi. Nếu di chuyển người bệnh quá mạnh tay, xương và khớp sẽ bị kéo đi trước theo lực kéo, các mô da chậm di chuyển phải chịu lực ma sát nhiều và chịu tổn thương.
Nguyên nhân gây loét này không phổ biến nhưng thường dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, dạng ma sát này sẽ gây loét từ bên trong nên cần hạn chế tối đa để bảo vệ cơ thể người bệnh.
4. Cách chăm sóc, vệ sinh vết loét
Vi khuẩn góp phần lớn vào việc hình thành loét do gây viêm nhiễm, hoại tử các mô da. Vi khuẩn có thể xâm nhập qua các con đường
- Từ mồ hôi tích tụ trên da
- Từ chất bài tiết do bệnh nhân đóng bỉm kín và không thay rửa thường xuyên
- Từ những kẽ da bị khô nứt.
Cách duy nhất để loại bỏ vi khuẩn trên vết loét là lau rửa, vệ sinh hàng ngày liên tục. Chậm trễ trong việc vệ sinh sẽ tạo điều kiện thuận lợi để vi khuẩn phát triển và tạo nhiều mủ viêm cho vết loét da.
II. 5 yếu tố nguy cơ gây vết loét tỳ đè ở người nằm liệt
1. Cung cấp dinh dưỡng kém
Dinh dưỡng kém khiến cơ thể không đủ năng lượng để hoạt động, không đủ nguyên liệu để tái tạo các tổn thương. Đặc biệt, chất đạm là yếu tố cần thiết nhất để tăng sinh cơ và mạch máu. Khi chế độ ăn thiếu hụt thành phần này, nguy cơ loét là rất cao.
2. Hệ thống tuần hoàn ngoại vi hư hại
Một số bệnh gây ảnh hưởng đến tuần hoàn ngoại vi là: xơ vữa động mạch, tăng/giảm huyết áp, suy tim… Các bệnh này trực tiếp hoặc gián tiếp làm giảm lưu lượng máu tới nuôi mô da do làm tắc hẹp mách máu, giảm tưới máu ngoại vi.
3. Mắc các bệnh nền gây suy giảm miễn dịch
Hệ miễn dịch suy giảm khiến cơ thể dễ bị viêm, nhiễm trùng và khó hồi phục. Các bệnh lý gây suy giảm miễn dịch thường là: đái tháo đường, HIV, lupus ban đỏ...
4. Tuổi tác lớn
Ở độ tuổi càng lớn, chức năng và các hoạt động sống của cơ thể càng rệu rã, chậm chạp. Cơ thể bị động trước các yếu tố tấn công bên ngoài và trở nên “loay hoay” khi không thể tìm cách tự hồi phục.
Theo nghiên cứu của Stottes (1988), loét tỳ có nguy cơ xảy ra nhiều hơn ở những người trên 65 tuổi. Do ở người lớn tuổi da thường mỏng và yếu dần. Đồng thời, lớp mô dưới da cũng ngày càng mỏng và có xu hướng mất đi, dẫn đến chức năng bảo vệ da của cơ thể bị suy giảm.
5. Béo phì
Béo phì làm tăng lực đè ép lên da người bệnh. Không chỉ vậy, béo phì còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ của bệnh xơ vữa động mạch, đái tháo đường… làm tắc hẹp mạch máu và chậm lành tổn thương.
III. Cách phòng ngừa loét tì đè ở bệnh nhân nằm liệt
1. Giảm áp lực tỳ đè tại chỗ
- Thường xuyên xoay trở tư thế cho người bệnh mỗi 2 giờ
- Đặt bệnh nhân nằm trên đệm hơi, đệm nước để hỗ trợ giảm áp lực
- Sử dụng giường di chuyển, có trục nâng đỡ để thuận tiện cho việc chăm sóc
- Nhờ sự giúp đỡ của người khác nếu gặp khó khăn trong việc di chuyển bệnh nhân; tuyệt đối không kéo lê người bệnh để tránh lực ma sát lên da.
2. Nâng cao thể trạng cho người bệnh
- Xây dựng chế độ ăn đầy đủ trên cả 4 nhóm chất: tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Trong đó nhóm chất đạm phải được ưu tiên bổ sung qua chế độ ăn và truyền tĩnh mạch nếu cần thiết.
- Nếu bệnh nhân thiếu máu, thiếu chất, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn truyền máu, khoáng chất phù hợp.
3. Vệ sinh cơ thể đúng cách
- Tắm rửa hàng ngày cho người bệnh để đảm bảo vệ sinh
- Nếu việc tắm rửa quá khó khăn, có thể thực hiện hình thức tắm khô: Pha loãng dung dịch kháng khuẩn Dizigone với nước ấm theo tỷ lệ 1:3 để lau rửa toàn thân người bệnh.
- Thay bỉm thường xuyên, ít nhất 3 lần/ngày để chất bài tiết không lưu giữ quá lâu ở trên da. Sau mỗi lần thay bỉm, cần vệ sinh sạch sẽ để tránh tình trạng hăm loét.
- Quan sát các vùng da bao bọc đầu xương như bả vai, gót chân, mắt cá chân… Phát hiện tình trạng khô nứt để dùng kem dưỡng ẩm.
- Kiểm tra da người bệnh hàng ngày để nhận biết vết loét sớm và điều trị kịp thời.
>>> Xem bài viết: Cách chữa loét da cho người già nằm liệt
Có rất nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ dẫn đến loét tỳ đè ở người nằm liệt. Hiểu rõ về chúng sẽ giúp phòng ngừa và điều trị loét hiệu quả hơn. Để được tư vấn và giải đáp thắc mắc thêm về loét tỳ đè, vui lòng liên hệ HOTLINE 19009482 hoặc 0964619482.
