Loét tỳ đè là vấn đề nan giải thường gặp ở những người cao tuổi hay bệnh nhân phải nằm liệt lâu ngày. Việc chăm sóc loét tỳ đè luôn được đánh giá là khó khăn, cần nhiều sự cẩn thận và nhẫn nại. Tuy nhiên, nếu biết làm đúng cách, loét tỳ đè sẽ nhanh khỏi hơn bạn nghĩ rất nhiều.
Nguyên nhân gây loét tỳ đè – Điều cần hiểu khi chăm sóc loét tỳ đè
Loét tỳ đè là những vết loét trên da gây bởi tình trạng đè ép lâu ngày lên một khu vực nhất định. Do bị chèn ép, mạch máu dưới da bị tắc hẹp, khiến máu không lưu thông được bình thường. Các tế bào da không được máu cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng sẽ chết dần đi. Kết quả, ổ hoại tử dần hình thành, tạo ổ loét ngày càng ăn sâu xuống bề mặt da.
Như vậy, áp lực đè ép kéo dài là nguyên nhân chính của loét tỳ đè. Bên cạnh đó, một số yếu tố khiến vết loét ngày càng nghiêm trọng hơn là:
- Chế độ dinh dưỡng kém:
- Thói quen xấu: uống rượu, hút thuốc lá
- Mắc các bệnh: đái tháo đường, xơ vữa động mạch, …
- Vệ sinh kém, để chất thải của người bệnh rây rớt lên vết loét.
Xem thêm bài viết Bí quyết chăm sóc loét tỳ đè
Cách nhận biết sớm loét tỳ đè
- Loét tỳ đè dễ chữa nhất ở giai đoạn sớm. Khi loét đã nặng, ăn sâu vào các tổ chức dưới da, việc chữa khó khăn hơn rất nhiều. Vì vậy, phát hiện loét sớm có vai trò vô cùng quan trọng trong chữa loét.
- Người chăm bệnh phải thường xuyên kiểm tra bề mặt da của bệnh nhân nằm liệt lâu ngày. Những vùng da có nguy cơ bị loét cao phải được đặc biệt chú ý. Đó là những nơi chịu áp lực đè ép lớn nhất, tùy theo tư thế nằm của người bệnh.
- Cụ thể, với bệnh nhân nằm ngửa, loét dễ gặp ở gót chân, vùng xương cùng, khuỷu tay, vùng da xương bả vai, vùng xương chẩm (sau gáy). Nếu bệnh nhân nằm nghiêng, loét lại thường xuất hiện ở vùng da bên ngoài lồng ngực, phía ngoài và trong đầu gối, vùng da mắt cá chân.
Trên da, loét sẽ phát triển theo 4 giai đoạn. Người chăm bệnh nên so sánh những biểu hiện trên da bệnh nhân với 4 giai đoạn này:
4 giai đoạn của loét tỳ đè
- Giai đoạn I: Vùng da bị tỳ đè nổi vết rộp màu hồng.
- Giai đoạn II: Trên da xuất hiện các mụn nước hoặc hình thành vết loét mở. Khu vực xung quanh vết loét có thể đỏ và gây đau đớn cho người bệnh.
- Giai đoạn III: Toàn bộ lớp da mất đi, làm lộ mô mỡ bên dưới, nhưng không lộ xương, gân hay cơ. Vết loét đóng vảy nhưng chưa đủ lấp đầy phần da đã mất.
- Giai đoạn IV: Mất toàn bộ mô da và dưới da, làm lộ cả cơ và xương. Đôi khi, vết loét sâu đến cả gân và khớp.
Chăm sóc loét tỳ đè bằng 5 nguyên tắc cơ bản
Nguyên tắc 1: Giảm áp lực đè ép
Giảm áp lực đè áp là cách loại bỏ nguyên nhân trực tiếp dẫn đến loét tỳ đè. Có 2 phương pháp giảm áp lực thường dùng là:
- Thường xuyên đổi tư thế nằm/ngồi
Việc thay đổi tư thế nên được thực hiện liên tục, tần suất thay đổi tùy tình trạng bệnh nhân. Với bệnh nhân nằm, khoảng cách tối ưu giữa các lần nên là 2 giờ. Với những người ngồi xe lăn, tần suất xoay trở cần thường xuyên hơn, khoảng 15 phút/lần.
- Dùng đệm giảm áp
Đệm giảm áp là loại đệm có khả năng đàn hồi tốt. Nhờ tính mềm dẻo và khả năng lún sâu, đệm giảm áp sẽ giúp hạn chế tác động đè ép lên vết loét, giúp máu lưu thông dễ dàng hơn.
Đệm khí thường dùng để giảm lực đè ép lên vết loét
Một số loại đệm giảm áp thường dùng hiện nay là đệm khí, đệm nước… Việc chọn loại đệm nào sẽ phụ thuộc vào vị trí vết loét và tình trạng hoại tử trên da.
Nguyên tắc 2: Loại bỏ mô hoại tử và làm sạch vết loét
Loại bỏ mô hoại tử
- Loại bỏ mô hoại tử là bước cần làm để quét sạch mầm bệnh trên vùng loét.
- Nếu vết loét nhẹ, có thể tự gắp bỏ những dị vật trên vết loét bằng nhíp. Trước khi gắp, cần làm sạch nhíp bằng các dung dịch sát khuẩn như cồn, dizigone….
- Nếu vết loét nặng hơn, cần can thiệp y tế để bóc tách phần da hoại tử. Đây là thủ thuật y tế khó, không thể tự thực hiện tại nhà. Do đó, người nhà cần phải đưa bệnh nhân tới cơ sở khám chữa bệnh để được nhân viên y tế chăm sóc tốt nhất.
Làm sạch vết loét
Sau khi đã loại mô hoại tử, cần làm sạch vết loét bằng dung dịch sát khuẩn phù hợp. Những dung dịch này nên có các đặc tính:
- Không chứa cồn/nồng độ cồn thấp: Vì những sản phẩm có nhiều cồn gây xót khi sử dụng.
- Không chứa hydrogen peroxide hoặc i ốt: Những chất hóa học này không dùng được trên vết loét hở vì nó khiến loét lâu lành hơn.
- Không có màu: Vì màu sản phẩm sẽ gây nhuộm màu da, khó quan sát tình trạng tiến triển của vết loét.
Dizigone là sản phẩm đang được tin dùng rộng rãi hiện nay
Có thể tham khảo những sản phẩm sát khuẩn ion thế hệ mới như dizigone. Đây là dung dịch kháng khuẩn trong suốt, không màu, không gây nhuộm màu da. Theo kết quả chứng minh tại Quatest I – Bộ KHCN, Dizigone có hiệu quả sát khuẩn rất mạnh, trên nhiều mầm bệnh, chỉ trong vòng 30s. Nhờ vậy, dizigone đảm bảo vết loét sạch nhanh, giảm tối đa nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn.
Dizigone còn có pH trung tính (6.5-8.5), không gây kích ứng da, niêm mạc, không gây xót khi sử dụng.
Bên cạnh đó, cơ chế sát khuẩn của dizigone tương tự miễn dịch tự nhiên, hoàn toàn thân thuộc với cơ thể. Vì vậy, dizigone dùng được cho cả vết loét hở, giúp loét nhanh lành hơn.
Để tăng nhanh hiệu quả, nên kết hợp dùng kèm với gel Dizigone Nano Bạc.
Để tìm hiểu thêm về sản phẩm dizigone, có thể tham khảo tại đây
Hiệu quả xử lý loét nằm liệt bằng Dizigone
Nguyên tắc 3: Băng vết loét
- Băng vết loét giúp xây dựng rào chắn ngăn cản sự xâm nhập của vi khuẩn. Nhờ đó, ổ loét tránh gặp phải biến chứng nhiễm trùng nặng, làm loét lâu khỏi hơn.
- Băng gạc cũng giúp vùng da bị loét không bị ma sát trực tiếp với quần áo, đệm giường.
- Ngoài ra, băng gạc còn giúp giữ ẩm cho ổ loét, làm tăng tốc độ chữa lành vết loét trên da.
- Tùy vào kích thước và giai đoạn của vết loét, có thể lựa chọn những loại băng gạc như dạng màng phim, dạng gel, dạng bọt…
Nguyên tắc 4: Giữ vệ sinh sạch sẽ để chăm sóc loét tỳ đè hiệu quả
- Bệnh nhân bị loét tỳ đè nên được duy trì làn da khô ráo, sạch sẽ, không ướt mồ hôi. Điều này giúp hạn chế nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn lên vết loét
- Để làm được như vậy, cần thường xuyên tắm hoặc lau người cho bệnh nhân bằng nước muối loãng. Ngoài ra, có thể sử dụng các dung dịch sát khuẩn nhẹ dịu với làn da như dizigone. Cho bệnh nhân mặc quần áo rộng rãi, chất vải mềm, dễ thấm hút mồ hôi. Chăn, đệm của bệnh nhân cũng nên có chất liệu mềm mại, tránh gây ma sát mạnh lên da.
- Với bệnh nhân bị tiểu tiện, đại tiện không tự chủ, cần xử lý chất thải của bệnh nhân kịp thời. Tránh không để chất thải rây rớt ra vết loét, làm tình trạng loét tồi tệ hơn.
Nguyên tắc 5: Xây dựng chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt lành mạnh
- Chế độ dinh dưỡng tốt là nền tảng để xây dựng một hệ miễn dịch khỏe mạnh. Khi đó, cơ thể có sức chống chọi tốt hơn với mọi tác động xấu từ bên ngoài.
Dinh dưỡng đầy dủ giúp tăng cường khả năng miễn dịch
- Với bệnh nhân loét tỳ đè, chăm sóc dinh dưỡng là bước chữa hỗ trợ không thể thiếu. Bệnh nhân cần có chế độ ăn uống đầy đủ, dồi dào trên cả 4 nhóm dinh dưỡng: chất đạm, chất béo, tinh bột, vitamin và chất khoáng.
- Bên cạnh đó, người bệnh nên từ bỏ những thói quen xấu như hút thuốc lá, uống rượu bia. Mỗi ngày, nên cho bệnh nhân ngủ đúng giờ, đủ giấc để có tinh thần khỏe mạnh.
Nguyên tắc 6: Tăng cường xoa bóp lưu thông máu
- Xoa bóp là một liệu pháp hiệu quả giúp tăng cường lưu thông máu. Mỗi ngày, chỉ cần xoa bóp trong vài chục phút sẽ giúp tình trạng loét cải thiện đáng kể.
- Người chăm bệnh có thể hỏi những bài xoa bóp này từ bác sĩ hoặc điều dưỡng để áp dụng cho bệnh nhân.
Xem thêm:
=> Dược sĩ chia sẻ bí quyết nhanh lành vết loét tì đè do nằm liệt của bà nội
